Beyond Green

İletişim

Whistleblowing, bir kuruluşta gerçekleşen dolandırıcılık, taciz, yolsuzluk, rüşvet, suiistimal veya diğer iş etiğiyle ilgili yanlış uygulamaların çalışanlar veya paydaşlar tarafından gönüllü olarak bildirilmesi anlamına gelir. Bu mekanizmalar; şeffaflık, hesap verebilirlik ve etik yönetim açısından kritik öneme sahiptir.

 

Etik İhbar Bildirim Mekanizması (Whistleblowing) Prosedürü Nedir?

Bir Etik İhbar Bildirim Mekanizması prosedürü, güçlü bir etik ve uyum (compliance) programının temel taşlarından biridir.

Bu prosedür;

• çalışanların,

• tedarikçilerin,

• müşterilerin ve diğer paydaşların

kanunlara veya şirket politikalarına aykırı olabilecek ihlalleri güvenli şekilde bildirmesine olanak sağlar.

Etkin bir mekanizma; gizlilik, anonimlik, misillemeye karşı koruma ve objektif inceleme süreçlerini içermelidir.

 

Neden Önemlidir?

Şirketler iç prosedürler oluştursa da, etik ihbar’ın hukuki ve finansal sonuçları şirket sınırlarının ötesine taşınabilir. Bu nedenle birçok ülkede kamu kurumları, şirket içinde dikkate alınmayan ihlaller için kendi ihbar hatlarını işletmektedir.

Ciddi konuların güvenli şekilde raporlanabilmesi, hem çalışanların hem şirketin hem de toplumun korunması açısından hayati önemdedir.

 

EcoVadis’in Yaklaşımı: Uluslararası En İyi Uygulamalar

EcoVadis metodolojisi, etik ihbar’ı yalnızca bir iç uygulama olarak değil, iyi yönetişim (good governance) göstergesi olarak değerlendirir. EcoVadis bu konuyla ilgili politikalarında uluslararası otoritelerin rehberlerinden faydalanır:

🔹 Transparency International

Whistleblowing mevzuatına ilişkin kapsamlı bir iyi uygulama rehberi yayımlar. Bu rehber:

  • erişilebilir ve güvenli bildirim kanallarını,
  • anonimliği,
  • misillemeye karşı koruma mekanizmalarını
  • etkin soruşturma ve raporlama süreçlerini tanımlar.
🔹 UN PRI (Principles for Responsible Investment)

PRI, etik ihbar’ı iyi yönetişim ve etik kurumsal davranışın ayrılmaz bir parçası olarak görür. Şirketleri:

  • yolsuzluk ve rüşvetle mücadele,
  • şeffaflık,
  • hesap verebilirlik açılarından değerlendirmelerinde bu mekanizmaların varlığı kritik bir gösterge olarak kabul edilir.
  •  

AB Whistleblower Protection Directive (2019/1937)

(AB İhbarcı Koruma Direktifi)

Avrupa Parlamentosu, 2019 yılında AB çapında standartlar getiren kapsamlı bir whistleblower koruma direktifi kabul etmiştir.

Bu direktifin şirketler açısından getirdiği temel zorunluluklar şunlardır:

1️⃣ İç Bildirim Kanalı Zorunluluğu

50+ çalışanı olan tüm şirketler ve kamu kurumları:

  • güvenli,
  • gizli,
  • anonim bildirime açık,
  • misillemeye karşı koruyan resmî bir etik ihbar kanalı kurmak zorundadır.
2️⃣ Üç Aşamalı Bildirim Sistemi

İhbarcılar şunlardan herhangi birini kullanabilir:

  1. Şirket içi bildirim kanalı
  2. Yetkili ulusal makamlar
  3. Belirli koşullarda kamuoyuna açıklama (örneğin hayat/çevre tehdidi, iç ve dış sistemin işlememesi)
3️⃣ Misillemeye Karşı Mutlak Koruma

İhbarcılar;

  • işten çıkarma,
  • tehdit,
  • görev değişikliği,
  • mobbing,
  • medeni hak kaybı gibi misillemelere karşı yasal koruma altına alınır.
4️⃣ Tüm Bildirimlerin İncelenmesi Zorunlu

Şirketler gelen ihbarları:

  • zamanında almak,
  • kayda almak,
  • tarafsızca incelemek,
  • sonuçlandırmak zorundadır.

Bu direktif, Avrupa tedarik zincirleriyle çalışan Türk şirketleri için de uyum gerekliliği yaratmaktadır.

 

Şirketlerin Temel Sorumlulukları

EcoVadis, uluslararası en iyi uygulamalar doğrultusunda şirketlerden şu unsurları bekler:

1️⃣ Etkili bir etik ihbar kanalı kurmak

Erişilebilir, güvenli, anonim kullanılabilir ve misillemeye karşı koruyan bildirim mekanizmaları.

2️⃣ Mekanizmayı tüm paydaşlara duyurmak

Çalışanlar, tedarikçiler ve iş ortakları bu kanala nasıl ulaşacağını bilmelidir.

3️⃣ Çalışanlara eğitim vermek

İhlallerin ne olduğu, nasıl bildirim yapılacağı ve sürecin nasıl işlediği açıklanmalıdır.

4️⃣ İyi niyetli ihbarcıları koruyan bir şirket kültürü oluşturmak

Misillemeye sıfır tolerans politikası şarttır.

5️⃣ Tüm bildirimlerin incelenmesi ve çözülmesini garanti etmek

İhbarların kayıt altına alınması, bağımsız şekilde incelenmesi ve sonuçlandırılması gereklidir.

6️⃣ Resmi bir politika oluşturmak

Etik ihbar politikası dokümante edilmeli, kapsamı belirlenmeli ve güncel tutulmalıdır.

 

Sonuç

Etik ihbar mekanizmaları artık yalnızca “iyi bir uygulama” değil;

👉 uluslararası standartlar tarafından talep edilen,

👉 şeffaflık ve hesap verebilirlik için kritik,

👉EcoVadis değerlendirmesinde önemli bir kriter hâline gelmiştir.

Etkin bir etik ihlal bildirim sistemi, şirketin hem risklerini azaltır hem de kurumsal sürdürülebilirlik performansını güçlendirir.

 

👉 Daha fazla bilgi almak veya bizimle iletişime geçmek için bize ulaşabilirsiniz.